Na skrzyżowaniu szlaków i kultur

Ohel

Cmentarz żydowski (hebr. be(j)t chajim = dom życia [wiecznego]; be(j)t kwarot = dom grobów, be(j)t olam = dom świata [wiecznego] jid. bejsojlem; pol. kirkut, kierkow) – według tradycji, miejsce nienaruszalne aż do momentu zmartwychwstania ciał w dniu Sądu Ostatecznego, jednocześnie jest to miejsce nieczyste, na teren którego nie mogą wchodzić koheni (żydowscy kapłani). Cmentarz powinien znajdować się około 25 metrów od najbliższych zabudowań i posiadać ogrodzenie, dzięki któremu jest wyraźnie wyodrębniony. Na cmentarzach umieszczane są nagrobki nazywane macewami, czyli (najczęściej) prostokątne kamienne płyty, zakończone półkoliście lub trójkątnie, w których w górnej części znajduje się płaskorzeźba, przedstawiająca symboliczny motyw, np. świecznik, złożone do modlitwy ręce, księgi, w dolnej zaś umieszczana jest hebrajska inskrypcja, zawierająca kilka stałych elementów dotyczących, np.: cnót zmarłego, jego tytułów, pełnionych funkcji, imienia, daty śmierci. Szczególną formą upamiętnienia zmarłego, dotyczy to przede wszystkim cadyków i wybitnych rabinów, jest ohel (hebr., namiot; jid. ojel). Jest to drewniany lub murowany budynek, wzniesiony nad grobem takiej osoby. Tradycyjnie, Żydzi odwiedzający zmarłych, kładą na ich grobach kamyki, które są znakiem pamięci i nawiązują do pradawnego zwyczaju. Na grobach cadyków Żydzi składają kwitłech (kwitle) – kartki z zapisaną prośbą o różnorodną pomoc, dotyczącą zarówno spraw codziennych, jak i religijnych. Szczególnym dniem pamięci jest jorcajt, czyli rocznica pamięci. Tego dnia chasydzi gromadzą się przy grobach swoich cadyków, wierząc, że ich nauczyciele zstępują na ziemię i pomagają wznosić się modlitwom do Boga. Obecnie chasydzi najczęściej odbywają takie pielgrzymki do grobów cadyków pochowanych w: Lelowie, Leżajsku, Przysusze i Sączu. W Lelowie znajdowały się do II wojny światowej dwa żydowskie cmentarze, jeden starszy, w obrębie miasta, na którym znajdował się ohel Dawida Bidermana i nowszy, usytuowany poza miastem. Oba cmentarze zostały zniszczone; na starym po wojnie zostały wybudowane pawilony Gminnej Spółdzielni, a nowy został przekształcony w pole uprawne. W 1989 roku, dzięki staraniom chasydów lelowskich, wydzielono część pawilonu i stworzono nowy ohel.
W jego środku wisi nowa, marmurowa tablica z hebrajskim napisem: Kamień nagrobny Świątobliwego rabina miłującego Izrael Naszego mistrza Dawida z Lelowa Syna naszego nauczyciela i mistrza, rabina  Salomona, aby pamięć sprawiedliwego i świętego była mu błogosławieństwem. Pochowany został na cmentarzu 7 szwat [5]574 roku (1814 r.) Niechaj jego zasługa chroni nas i cały Izrael, Amen.

Po odnalezieniu grobu cadyka i wyznaczeniu nowego ohelu rozpoczęły się pielgrzymki lelowskich chasydów do miejsca spoczynku ich Sprawiedliwego. Odbywają się one w rocznicę śmierci cadyka, na przełomie stycznia i lutego każdego roku. Obecnie teren starego cmentarza ponownie stał się własnością Żydów.

Masz do nas pytanie? Wypełnij formularz kontaktowy